Kaz, ördekgiller familyasından olup, beyaz ve gri tüyleri olan, perdeli ayakları ve yassı gagası ile bilinen otçul bir kuş türüdür. Dişi ve erkek kazlar hemen hemen aynı boyutta bulunmaktadırlar. Zeki hayvanlar olarak da bilinirler. Tüm dünyada 40 üzerinde kaz türü bulunmaktadır. En fazla kaz türleri şunlardır; yaban kazı, puslu turna kazı, angut kazı, büyük kar kazı, kanada kazı, ak yanaklı kaz, rahibe kazı türleridir. Kanada kazı, diğer türlere göre daha zeki olarak bilinir. Yapı olarak ördekten büyük ve kuğudan daha küçüktürler.
Kazların Yapısal Özellikleri
Kazların beslenme şekli genellikle ot olarak bilinse de, böcek ve yumuşakçalar ile de beslenenleri bulunmaktadır. Dişi ve erkek kazların boyutları birbirine yakın olsa da, erkek kazlar bazen daha büyük olmaktadırlar. Kazların kanat yapıları enli ve uzun olup uç kısımlarına doğru daralma olmaktadır. Tüyleri oldukça yumuşaktır ve kanatlarını açtıklarında veya kaldırdıklarında daha çok tüye sahip oldukları görülmektedir. Kazların tüyleri çok kıymetlidir. Her yıl tüy dökenler. Bunun sebebi daha rahat uçmak ve daha sağlıklı tüylere sahip olmak istemeleridir. Ülkemizde Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan Kars ilinde yetiştirilmektedir. Daha çok eti ve tüyü için yetiştirilirler. Kazlar karada yaşadıkları gibi suyun üzerinde de yaşayabilirler. Uzun süre su altında kalabilirler.
Boyları vücut yapılarına göre daha kısadır. Gagaları daha yassı ve gagalarının baş ile birleştiği kısım daha kambur ve geniştir. Kazlar sinirlendikleri zaman boynunda bulunan tüyleri kabarır ve korna seslerine benzer ses çıkartırlar. Ayrıca zeki olarak bilinen kazların uykusu hafiftir. Bu özellikleri sayesinde bekçilikte yapabilirler. Ömürleri ortalama 25 yıl kadar sürmektedir. Yetişkin olan bir kazın kilosu 4 ile 7 arasında değişiklik göstermektedir. Uçma özelliği bulunan kazlar göç ettiklerinde sıralarını bozmazlar ve V şeklinde uçarlar. En önde grubun en tecrübeli olan erkek kaz gider. Kazlar göç ettikleri sırada yönlerini yıldızlara göre belirlerler. Kuzeyde ve kutuplarda bulunan kazlar göç etme yeteneğine sahiptirler. Türkiye’de yetiştirilen kazlar göç etmezler.
Kazların Üremesi ve Çiftleşmeleri
Yaşadıkları süre boyunca tek eşli yaşayan bir türdür. Eşleri ölen kazların, eş bulmakta zorlandıkları bilinmektedir. Eşlerine çok bağlıdırlar. Bataklıklara, sığ yerlere ve tümseklere yuva yaparak yaşamaya çalışırlar. Kuluçkaları 30-34 gün sürmektedir. 5 yumurta ile mayıs ayında kuluçkaya yatan kazların haziran ayında yavruların yumurtadan çıkmaları ile kuluçka dönemi biter. Erkek kazlar bu dönemde yumurtaları korumak ile görevlidirler. Yumurtadan çıktıklarında ilk renkleri açık sarı olmaktadır. Yavru kazların adına kaz palazı denilmektedir. 4 ay bakılan kaz yavruları 4 ayın sonunda uçmayı öğrenirler ve uçarlar.
